1. Thoái hoá khớp gối là gì
Thoái hóa khớp gối (còn gọi là thoái hóa sụn khớp gối) là hiện tượng lớp đệm tự nhiên giữa các khớp (sụn) bị mài mòn. Khi tình trạng này xảy ra, xương của các khớp cọ xát với nhau mạnh hơn dẫn đến trạng thái đau, sưng, cứng, giảm khả năng di chuyển và đôi khi hình thành các gai xương ở vùng đầu gối.
2. Nguyên nhân thoái hoá
- Cân nặng
Khi cơ thể bạn bị thừa cân – béo phì, tải trọng lớn sẽ làm tăng áp lực lên tất cả các khớp, đặc biệt là đầu gối. Nghiên cứu cho thấy mỗi khi bạn tăng 0,45kg cân nặng thì sẽ đồng thời làm tăng 1,35 – 1,8kg trọng lượng trên đầu gối.
- Di truyền
Yếu tố này bao gồm các đột biến di truyền (khiến một người có nhiều khả năng bị viêm xương khớp ở đầu gối dù tuổi còn trẻ) và hình dạng bất thường của xương bao quanh khớp gối (khiến sụn khớp dễ bị thoái hóa sớm).
- Giới tính
Phụ nữ từ 55 tuổi trở lên có nhiều khả năng bị thoái hóa ở khớp gối hơn nam giới.
- Chấn thương vùng gối lặp đi lặp lại
Những người thường xuyên thực hiện các động tác gây áp lực cho khớp, chẳng hạn như quỳ, ngồi xổm hoặc nâng vật nặng (25kg trở lên), có nguy cơ bị thoái hóa khớp cao hơn.
- Vận động viên thể thao
Những người chơi bóng đá, quần vợt, điền kinh – các bộ môn đòi hỏi vận động khớp gối nhiều – có nguy cơ cao bị suy yếu khớp gối. Nguy cơ này sẽ cao hơn nữa nếu vận động viên gặp phải chấn thương trong lúc tập luyện.
- Một số bệnh cơ xương khớp khác
Những người bị viêm khớp dạng thấp – loại viêm khớp phổ biến thứ hai – có nhiều khả năng cũng bị thoái hóa khớp. Bên cạnh đó, các bệnh nhân bị một số rối loạn chuyển hóa, chẳng hạn như thừa sắt hoặc dư thừa hormone tăng trưởng, cũng dễ mắc bệnh thoái hóa khớp.
3. Các triệu chứng thoái hoá khớp
- Đau khớp gối
Đau khớp gối là triệu chứng thoái hóa khớp gối điển hình nhất. Trong giai đoạn đầu, cơn đau chỉ xuất hiện thành từng đợt khi chơi thể thao hoặc vận động mạnh. Khi bước vào giai đoạn 3 và 4, cơn đau sẽ nặng hơn, âm ỉ ngay cả vào ban đêm.
- Khớp co cứng
Hiện tượng cứng khớp thường diễn ra vào buổi sáng, kéo dài từ 15 – 30 phút. Lúc này, bệnh nhân phải vận động một lúc thì khớp gối mới có thể hoạt động lại như bình thường.
- Khớp phát ra tiếng kêu
Ban đầu, những tiếng kêu “rắc rắc”, “lục cục” khi cử động chỉ báo hiệu người bệnh bị khô khớp gối. Điều này xảy ra là do thoái hóa khớp gối nguyên phát, khiến cho các lớp sụn bị bào mòn, hai bề mặt xương trực tiếp ma sát với nhau.
- Cử động bị hạn chế
Một trong những triệu chứng thoái hóa khớp gối phổ biến khác là người bệnh gặp khó khăn trong quá trình vận động. Bệnh nhân sẽ cảm thấy khó đi lại hoặc đứng lên, ngồi xuống. Trong một vài trường hợp, bạn còn có thể cảm nhận được rõ phản ứng co cơ ở đầu gối.
- Khớp gối bị biến dạng
Thông thường, khớp gối chỉ bị biến dạng khi thoái hóa khớp đã tiến đến giai đoạn 4. Người bệnh chỉ cần nhìn hoặc sờ vào đầu gối cũng thấy được trục khớp gối bị lệch, chồi xương quanh đầu gối lộ ra rõ ràng. Nếu ấn mạnh vào xương bánh chè, bạn có thể cảm nhận được xương bánh chè bập bềnh trong dịch khớp.
- Teo cơ quanh khớp
Tình trạng này xuất hiện nhiều ở những người ít vận động như: Người già, người có sức khỏe yếu,…
4. Các phương pháp chẩn đoán
Sau khi thăm khám tổng quát, một số chẩn đoán cận lâm sàng sẽ giúp bác sĩ đưa ra kết luận chính xác về tình trạng bệnh của bạn. Bác sĩ có thể chỉ định bạn:
- Chụp X-quang: cho thấy mức độ tổn thương xương và sụn cũng như sự hiện diện của các gai xương nếu có.
- Quét hình ảnh cộng hưởng từ (MRI): Phương pháp này được chỉ định khi chụp X-quang không cho ra hình ảnh rõ ràng về tình trạng bệnh.
5. Phòng tránh bệnh thoái hóa khớp gối
Nếu không chăm sóc khớp đúng cách, chính chúng ta có thể vô tình là thủ phạm đẩy nhanh tiến trình thoái hóa khớp gối. Cần phòng ngừa bệnh từ sớm với các biện pháp đơn giản:
- Tập thể dục đều đặn và đúng cách, tập luyện các môn thể thao như bơi lội, đi bộ, đạp xe đạp, tránh những động tác quá mạnh, đột ngột.
- Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, giàu canxi và khoáng chất, tránh ăn nhiều chất béo, tránh dùng rượu bia và các chất kích thích thần kinh gây co cứng cơ.
- Kiểm soát cân nặng tốt, tránh thừa cân, béo phì.
- Giới văn phòng sau 1 – 2 giờ ngồi làm việc cần nghỉ giải lao, thay đổi tư thế sau mỗi 20 phút để tránh cơ và khớp bị mỏi.
- Xoa bóp khớp gối đều đặn mỗi ngày, vào buổi sáng và chiều, việc massage giúp cơ bắp thư giãn, lưu thông máu.
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ, nên chủ động tìm hiểu kiến thức về bệnh lý xương khớp.
6. Cách điều trị thoái hóa sụn khớp gối
Mục tiêu chính của điều trị thoái hóa khớp gối là giảm đau và phục hồi khả năng vận động cho người bệnh. Quá trình điều trị là sự kết hợp của những liệu pháp sau:
Giảm cân
Giảm cân đồng nghĩa với giảm tải trọng cho khớp gối. Việc làm này sẽ giúp cải thiện đáng kể tình trạng đau đầu gối do viêm xương khớp.
Tập thể dục đều đặn
Việc thường xuyên thực hiện các bài tập thoái hóa khớp gối có thể hỗ trợ tăng cường độ linh hoạt cho các cơ xung quanh đầu gối, đồng thời giúp khớp ổn định hơn và giảm đau.
Sử dụng thuốc giảm đau và thuốc chống viêm
Các loại thuốc không kê đơn như acetaminophen, ibuprofen, naproxen natri… chỉ nên dùng trong tối đa 10 ngày. Sử dụng chúng lâu hơn sẽ làm tăng nguy cơ gặp phải tác dụng phụ. Nếu sau 10 ngày mà thuốc không có tác dụng, bác sĩ có thể kê cho bạn thuốc chống viêm theo toa.
Tiêm corticosteroid hoặc axit hyaluronic vào đầu gối
Steroid là loại thuốc giảm đau và chống viêm mạnh. Trong khi đó, axit hyaluronic hoạt động như một loại chất lỏng bôi trơn cho khớp.
Vật lý trị liệu
Nếu tình trạng thoái hóa khớp khiến bạn gặp khó khăn trong sinh hoạt, các bài tập vật lý trị liệu sẽ rất hữu ích. Chuyên gia sẽ hướng dẫn bạn cách tăng cường cơ bắp và tăng tính linh hoạt cho khớp. Ngoài ra, họ cũng chỉ bạn cách thực hiện các hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như làm việc nhà, sao cho ít gây đau khớp nhất.
Phẫu thuật
Khi mọi phương pháp điều trị trên đều không đem lại hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định bạn phẫu thuật. Những phương pháp phẫu thuật phổ biến để điều trị thoái hóa khớp đầu gối là:
- Nội soi khớp
Bác sĩ rạch một vết mổ nhỏ, sau đó sử dụng máy nội soi khớp và các dụng cụ nhỏ để loại bỏ sụn bị hư hỏng, sửa chữa dây chằng lỏng lẻo, làm sạch bề mặt xương. Phương pháp này thường được áp dụng cho bệnh nhân dưới 55 tuổi.
- Phẫu thuật thay khớp hoặc tạo hình khớp
Đây là thủ thuật trong đó khớp được thay thế bằng các bộ phận nhân tạo làm từ kim loại hoặc nhựa. Tùy mức độ thương tổn, bác sĩ sẽ chỉ định thay một hoặc cả hai bên đầu gối. Phẫu thuật thay khớp thường dành cho những người trên 50 tuổi bị thoái hóa khớp nặng. Hầu hết các khớp nối mới sẽ có tuổi thọ trên 20 năm.