Viêm điểm bám gân vùng gối là tình trạng viêm hoặc tổn thương tại nơi gân hoặc dây chằng bám vào xương quanh khớp gối. Đây là một nguyên nhân phổ biến gây đau gối, đặc biệt ở những người vận động nhiều, chơi thể thao hoặc mắc các bệnh lý viêm khớp mạn tính.
📍Các vị trí viêm điểm bám gân gối thường gặp:
Khớp gối có nhiều gân bám vào, và bất kỳ điểm bám nào cũng có thể bị viêm. Một số vị trí phổ biến bao gồm:
- 🦵Viêm gân bánh chè (Jumper’s Knee): Viêm ở điểm bám của gân bánh chè vào cực dưới xương bánh chè hoặc lồi củ trước xương chày. Thường gặp ở vận động viên các môn nhảy, chạy.
- 🏃Hội chứng dải chậu chày (ITBS – Iliotibial Band Syndrome): Viêm dải chậu chày ở vị trí nó cọ xát vào lồi cầu ngoài xương đùi. Hay gặp ở người chạy bộ, đạp xe.
- 🧩Viêm gân chân ngỗng (Pes Anserine Bursitis/Tendinitis): Viêm ở điểm bám chung của các gân cơ may, cơ thon và cơ bán gân ở mặt trong, phía trước, dưới khớp gối (lồi cầu trong xương chày). Thường gặp ở người thoái hóa khớp gối, thừa cân.
- 🧎♂️Viêm điểm bám gân cơ tứ đầu đùi: Viêm ở nơi gân cơ tứ đầu đùi bám vào cực trên xương bánh chè.
- 🦿Viêm điểm bám gân cơ nhị đầu đùi: Viêm ở điểm bám của gân cơ nhị đầu đùi vào đầu trên xương mác (phía ngoài, sau gối).
- ❗Viêm điểm bám các gân khác: Các gân khác quanh gối cũng có thể bị viêm tại điểm bám.
🧾🧨Nguyên nhân gây viêm điểm bám gân gối:
Viêm điểm bám gân gối thường do sự quá tải hoặc căng thẳng lặp đi lặp lại lên gân, dẫn đến các tổn thương nhỏ (vi chấn thương) và phản ứng viêm. Các nguyên nhân và yếu tố nguy cơ chính bao gồm:
- 🔁Hoạt động quá mức hoặc lặp đi lặp lại:
- 📈Tăng cường độ hoặc thời gian tập luyện thể thao đột ngột.
- 🏀Các môn thể thao đòi hỏi chạy, nhảy, dừng đột ngột, thay đổi hướng liên tục (bóng đá, bóng rổ, bóng chuyền, chạy bộ, tennis).
- 🧱Các công việc đòi hỏi đứng lâu, đi lại nhiều, leo trèo, hoặc quỳ gối thường xuyên.
- 🤕Chấn thương: Một chấn thương trực tiếp vào vùng gối hoặc căng giãn gân đột ngột.
- Kỹ thuật vận động sai: Ví dụ, kỹ thuật chạy hoặc tiếp đất không đúng.
- 💪Mất cân bằng cơ bắp: Sự yếu hoặc căng cứng của một số nhóm cơ nhất định (ví dụ, cơ tứ đầu đùi, cơ đùi sau, cơ bắp chân) có thể làm tăng áp lực lên các điểm bám gân.
- 👣Vấn đề về cấu trúc giải phẫu:
- Bất thường trục chi dưới (chân vòng kiềng, chân chữ X).
- Bàn chân bẹt hoặc vòm chân quá cao.
- Lệch xương bánh chè.
- 🧓Tuổi tác: Gân có xu hướng mất tính đàn hồi và dễ bị tổn thương hơn khi tuổi càng cao.
- ⚖️Thừa cân, béo phì: Tăng tải trọng lên khớp gối và các gân xung quanh.
- 👟Giày dép không phù hợp: Không đủ độ nâng đỡ hoặc không phù hợp với loại hình vận động.
- 🧬Các bệnh lý nền: Viêm khớp dạng thấp, viêm cột sống dính khớp, Gout, đái tháo đường có thể làm tăng nguy cơ viêm gân.
🚨Triệu chứng của viêm điểm bám gân gối:
Triệu chứng chính là đau, thường có các đặc điểm sau:
- 📍Vị trí đau: Đau khu trú tại điểm bám gân bị viêm. Người bệnh thường có thể chỉ rõ điểm đau.
- ⚡Tính chất đau:
- Đau âm ỉ hoặc đau nhói.
- Đau tăng lên khi vận động khớp gối (gập, duỗi, chạy, nhảy, leo cầu thang, ngồi xổm) hoặc khi ấn vào điểm bám gân bị tổn thương.
- Đau có thể giảm khi nghỉ ngơi.
- Trong một số trường hợp, đau có thể xuất hiện cả khi nghỉ ngơi, đặc biệt vào ban đêm hoặc buổi sáng khi mới ngủ dậy.
- 💢Sưng nề: Có thể có sưng nhẹ tại vùng gân bị viêm.
- 🔥Nóng, đỏ: Ít gặp hơn, nhưng có thể xuất hiện trong giai đoạn viêm cấp.
- 🧊Cứng khớp: Cảm giác cứng khớp gối, đặc biệt sau một thời gian không hoạt động.
- Giảm biên độ vận động: Khó khăn khi thực hiện một số động tác do đau.
- 🎧Tiếng “lạo xạo” hoặc “cọ xát”: Đôi khi có thể cảm nhận được khi cử động khớp.
🩺Chẩn đoán viêm điểm bám gân gối:
Việc chẩn đoán thường dựa trên:
- 🗣️Hỏi bệnh sử: Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về triệu chứng, thời điểm xuất hiện, các hoạt động liên quan, tiền sử chấn thương và các bệnh lý khác.
- 👨⚕️Thăm khám lâm sàng:
- 👁️Quan sát vùng gối để tìm dấu hiệu sưng, đỏ.
- 🤲Sờ nắn để xác định chính xác điểm đau chói tại vị trí bám của gân.
- ↕️Kiểm tra biên độ vận động của khớp gối.
- 🧪Thực hiện các nghiệm pháp chuyên biệt để đánh giá từng gân cụ thể (ví dụ, nghiệm pháp Noble cho hội chứng dải chậu chày, nghiệm pháp Ely cho cơ thẳng đùi…).
- 📷Chẩn đoán hình ảnh:
- Siêu âm: Là phương tiện hữu ích để đánh giá cấu trúc gân, phát hiện tình trạng viêm, dày gân, tụ dịch quanh gân, hoặc các vết rách nhỏ. Siêu âm Doppler có thể cho thấy sự tăng tưới máu tại vùng viêm.
- Chụp X-quang: Thường được chỉ định để loại trừ các tổn thương xương khác (như gãy xương, thoái hóa khớp, u xương) hoặc phát hiện sự vôi hóa tại điểm bám gân (trong trường hợp viêm mạn tính).
- 🧲Chụp cộng hưởng từ (MRI): Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về gân, sụn, dây chằng và các mô mềm khác. MRI thường được sử dụng khi chẩn đoán không rõ ràng, nghi ngờ có tổn thương phức tạp kèm theo (rách gân lớn, tổn thương sụn chêm…) hoặc khi các triệu chứng không cải thiện với điều trị ban đầu.
- 🧪 Xét nghiệm máu: Có thể được thực hiện để loại trừ các nguyên nhân viêm khớp hệ thống nếu có nghi ngờ.
🩺Điều trị viêm điểm bám gân gối:
Mục tiêu điều trị là giảm đau, kiểm soát viêm, phục hồi chức năng vận động và ngăn ngừa tái phát. Hầu hết các trường hợp đáp ứng tốt với điều trị bảo tồn:
- Nguyên tắc RICE (trong giai đoạn cấp):
- 🛌Rest (Nghỉ ngơi): Tránh hoặc giảm các hoạt động gây đau. Có thể cần tạm ngưng chơi thể thao hoặc thay đổi loại hình vận động.
- ❄️Ice (Chườm lạnh): Chườm đá lên vùng bị đau 15-20 phút/lần, 2-3 lần/ngày, đặc biệt sau khi vận động.
- Compression (Băng ép): Sử dụng băng thun hoặc đai hỗ trợ gối để giảm sưng và hỗ trợ gân.
- Elevation (Kê cao chân): Giúp giảm sưng.
- 💊Thuốc:
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Như ibuprofen, naproxen, diclofenac, meloxicam… dạng uống hoặc gel bôi tại chỗ để giảm đau và viêm. Cần sử dụng theo chỉ định của bác sĩ do có thể có tác dụng phụ.
- Thuốc giảm đau thông thường: Paracetamol có thể giúp giảm đau.
- Tiêm corticosteroid tại chỗ: Bác sĩ có thể cân nhắc tiêm steroid vào xung quanh điểm bám gân bị viêm (không tiêm trực tiếp vào gân) trong trường hợp đau nhiều và dai dẳng không đáp ứng với các biện pháp khác. Tuy nhiên, việc lạm dụng tiêm steroid có thể làm yếu gân và tăng nguy cơ đứt gân.
- 🧘♀️Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng: Đóng vai trò rất quan trọng, bao gồm:
- Các bài tập kéo giãn: Để cải thiện sự linh hoạt của các cơ bị căng cứng (ví dụ, cơ tứ đầu đùi, cơ đùi sau, dải chậu chày, cơ bắp chân).
- 🦵Các bài tập tăng cường sức mạnh: Tập trung vào việc làm mạnh các cơ hỗ trợ khớp gối một cách cân bằng, đặc biệt là các bài tập lệch tâm (eccentric exercises) đã được chứng minh hiệu quả cho nhiều loại viêm gân.
- 🧘♀️Điều chỉnh tư thế và kỹ thuật vận động: Hướng dẫn cách thực hiện đúng các động tác trong sinh hoạt và thể thao.
- Các phương thức khác: Siêu âm trị liệu, điện xung trị liệu (TENS), laser trị liệu, sóng xung kích (shockwave therapy) có thể giúp giảm đau, thúc đẩy quá trình lành thương.
- Thay đổi hoạt động:
- Giảm cường độ, tần suất hoặc thời gian tập luyện.
- Chuyển sang các môn thể thao ít gây tác động lên gối (ví dụ, bơi lội, đạp xe với kháng lực thấp).
- Đảm bảo khởi động kỹ trước khi vận động và thả lỏng sau khi vận động.
- Sử dụng dụng cụ hỗ trợ:
- Đai đeo dưới xương bánh chè (patellar strap) cho viêm gân bánh chè.
- Lót giày chỉnh hình nếu có các vấn đề về cấu trúc bàn chân.
- 💉Tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP): Là một phương pháp điều trị mới hơn, trong đó máu của chính bệnh nhân được lấy, xử lý để tách lấy phần huyết tương giàu tiểu cầu và tiêm vào vùng gân bị tổn thương để thúc đẩy quá trình lành thương tự nhiên. Hiệu quả của PRP vẫn đang được nghiên cứu thêm.
- Phẫu thuật: Rất hiếm khi cần thiết cho viêm điểm bám gân gối. Phẫu thuật chỉ được xem xét khi các biện pháp điều trị bảo tồn đã thất bại sau một thời gian dài (thường là 6 tháng trở lên) và triệu chứng ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống của bệnh nhân. Các thủ thuật có thể bao gồm làm sạch mô viêm, sửa chữa gân bị rách.
✅Phòng ngừa:
- 🧘♂️Khởi động kỹ trước khi tập luyện hoặc chơi thể thao.
- 🏃♀️Tăng cường độ và thời gian tập luyện một cách từ từ.
- Duy trì sự linh hoạt và sức mạnh cân bằng của các nhóm cơ quanh khớp gối.
- Sử dụng giày dép phù hợp với loại hình vận động và có độ nâng đỡ tốt.
- Duy trì cân nặng hợp lý.
- Tránh các hoạt động lặp đi lặp lại quá mức gây căng thẳng cho gối.
- Lắng nghe cơ thể và nghỉ ngơi khi cảm thấy đau.
Nếu bạn có các triệu chứng của viêm điểm bám gân gối, điều quan trọng là nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa Cơ xương khớp hoặc Y học thể thao để được chẩn đoán chính xác và có kế hoạch điều trị phù hợp. Điều trị sớm và đúng cách sẽ giúp giảm đau, ngăn ngừa tình trạng trở thành mạn tính và giúp bạn sớm quay trở lại các hoạt động thường ngày.
📍 Địa chỉ: 68B Nguyễn Văn Tiết, Lái Thiêu, Thuận An, BD
📞 Hotline: 096 232 7176
🌐 Đăng ký ngay tại: https://Bianclinic.com
