Viêm màng hoạt dịch khớp là một tình trạng phổ biến đi kèm với thoái hóa khớp, làm gia tăng đáng kể các triệu chứng đau và khó chịu cho người bệnh. Hiểu rõ về mối liên quan này và các phương pháp điều trị sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả hơn.
🧫Màng Hoạt Dịch và Vai Trò Của Nó
Màng hoạt dịch là một lớp mô mỏng lót bên trong các khớp động (như khớp gối, khớp háng, khớp vai). Nó có vai trò quan trọng:
🔹Tiết ra dịch khớp: Dịch khớp (hay hoạt dịch) là một chất lỏng trong suốt, có độ nhớt cao, giúp bôi trơn khớp, giảm ma sát giữa các đầu xương và sụn khớp khi cử động.
🔹Cung cấp dinh dưỡng cho sụn khớp: Sụn khớp không có mạch máu nuôi trực tiếp, do đó dịch khớp đóng vai trò vận chuyển dinh dưỡng đến cho sụn.
🔹Loại bỏ các mảnh vụn: Màng hoạt dịch giúp hấp thu và loại bỏ các mảnh vụn nhỏ có thể xuất hiện trong khớp do quá trình bào mòn tự nhiên hoặc chấn thương.
🔥Tại Sao Thoái Hóa Khớp Gây Viêm Màng Hoạt Dịch?
Thoái hóa khớp là quá trình sụn khớp bị bào mòn, hư hỏng dần theo thời gian hoặc do các yếu tố tác động. Khi sụn khớp bị tổn thương:
🧩Các mảnh vỡ của sụn và xương: Trong quá trình thoái hóa, các mảnh sụn nhỏ hoặc các mảnh xương dưới sụn có thể bị bong ra và trôi nổi trong dịch khớp. Những mảnh vụn này kích thích màng hoạt dịch, gây ra phản ứng viêm.
🧪Sự giải phóng các chất trung gian gây viêm: Khi sụn bị tổn thương, các tế bào sụn và các tế bào khác trong khớp sẽ giải phóng ra các hóa chất trung gian gây viêm (cytokines, prostaglandins). Các chất này tác động trực tiếp lên màng hoạt dịch, khiến nó bị viêm, tăng sinh mạch máu và sản xuất nhiều dịch khớp hơn (gây tràn dịch khớp).
⚙️Sự cọ xát cơ học: Khi lớp sụn bảo vệ bị mỏng đi hoặc mất hẳn, các đầu xương có thể cọ xát vào nhau khi cử động. Sự cọ xát này không chỉ gây đau mà còn kích thích màng hoạt dịch gây viêm.
🦴Gai xương: Sự hình thành gai xương ở rìa khớp trong bệnh thoái hóa khớp cũng có thể cọ xát và kích thích màng hoạt dịch, dẫn đến viêm.
Như vậy, viêm màng hoạt dịch không phải là nguyên nhân gây ra thoái hóa khớp, mà thường là hậu quả hoặc một biểu hiện đi kèm của quá trình thoái hóa khớp. Tình trạng viêm này lại làm cho các triệu chứng của thoái hóa khớp trở nên nặng nề hơn, tạo thành một vòng luẩn quẩn bệnh lý.
🔍Triệu Chứng Của Viêm Màng Hoạt Dịch Do Thoái Hóa Khớp
Khi có viêm màng hoạt dịch kèm theo thoái hóa khớp, người bệnh thường có các triệu chứng sau, bên cạnh các dấu hiệu điển hình của thoái hóa khớp:
🔸 😣Đau tăng lên: Cơn đau khớp trở nên dữ dội hơn, có thể đau cả khi nghỉ ngơi, đặc biệt là về đêm.
🔸 💧Sưng khớp (tràn dịch khớp): Khớp bị viêm thường sưng to hơn bình thường, căng bóng, có thể cảm nhận được dịch bên trong khi ấn vào. Đây là dấu hiệu rõ ràng của việc màng hoạt dịch tăng tiết dịch.
🔸 🔥Nóng, đỏ tại khớp: Vùng da quanh khớp bị viêm có thể ấm hơn và có màu đỏ nhẹ so với bên lành.
🔸 🕒Cứng khớp buổi sáng kéo dài hơn: Tình trạng cứng khớp sau khi ngủ dậy hoặc sau một thời gian không vận động có thể nặng hơn và kéo dài hơn.
🔸 🔻Giảm biên độ vận động khớp nhiều hơn: Khớp bị sưng đau làm hạn chế khả năng co duỗi, đi lại của người bệnh.
🩺Chẩn Đoán
Việc chẩn đoán viêm màng hoạt dịch do thoái hóa khớp thường dựa vào:
👨⚕️Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, các triệu chứng và thực hiện các nghiệm pháp thăm khám khớp.
📉Chẩn đoán hình ảnh:
- X-quang: Có thể thấy các dấu hiệu của thoái hóa khớp như hẹp khe khớp, gai xương, đặc xương dưới sụn. X-quang không trực tiếp thấy được màng hoạt dịch viêm nhưng giúp loại trừ các nguyên nhân khác.
- Siêu âm khớp: Là phương pháp rất hữu ích để đánh giá tình trạng màng hoạt dịch, phát hiện tình trạng dày màng hoạt dịch, tăng sinh mạch máu và lượng dịch khớp.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): Cho hình ảnh chi tiết hơn về sụn khớp, xương dưới sụn, dây chằng và đặc biệt là tình trạng viêm của màng hoạt dịch.
💉Chọc hút dịch khớp: Trong trường hợp tràn dịch nhiều, bác sĩ có thể chọc hút dịch khớp để giảm áp lực, giảm đau và xét nghiệm dịch khớp để xác định tính chất viêm, loại trừ nhiễm khuẩn hoặc viêm khớp do vi tinh thể (gout, giả gout)
🩹Điều Trị Viêm Màng Hoạt Dịch Do Thoái Hóa Khớp
Mục tiêu điều trị là giảm viêm, giảm đau, cải thiện chức năng khớp và làm chậm tiến triển của bệnh thoái hóa. Điều trị viêm màng hoạt dịch thường đi đôi với điều trị thoái hóa khớp:
Các biện pháp không dùng thuốc
🛌Nghỉ ngơi: Giảm tải cho khớp bị viêm, tránh các hoạt động gây đau.
🧊Chườm lạnh: Giúp giảm đau, giảm sưng trong giai đoạn viêm cấp (những ngày đầu). Sau đó có thể xen kẽ chườm nóng để giúp thư giãn cơ.
🏃♂️Vật lý trị liệu: Các bài tập nhẹ nhàng để duy trì biên độ vận động khớp, tăng cường sức mạnh cơ bắp quanh khớp (khi giai đoạn viêm cấp đã giảm). Các phương pháp như siêu âm trị liệu, điện xung cũng có thể được áp dụng.
⚖️Giảm cân: Nếu thừa cân, béo phì, việc giảm cân sẽ giúp giảm áp lực đáng kể lên các khớp chịu lực như khớp gối, khớp háng.
💊Điều trị dùng thuốc:
- Thuốc giảm đau thông thường: Paracetamol.
- Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Ibuprofen, naproxen, diclofenac, meloxicam, celecoxib… giúp giảm đau và chống viêm hiệu quả. Tuy nhiên, cần thận trọng với tác dụng phụ trên dạ dày, tim mạch và thận, đặc biệt khi dùng kéo dài. Nên dùng liều thấp nhất có hiệu quả trong thời gian ngắn nhất có thể.
- Tiêm corticosteroid nội khớp: Đây là phương pháp hiệu quả để giảm viêm và giảm đau nhanh chóng trong trường hợp viêm màng hoạt dịch nặng, tràn dịch nhiều. Tuy nhiên, tác dụng thường chỉ tạm thời và không nên tiêm quá thường xuyên vào cùng một khớp do nguy cơ gây hại cho sụn và các cấu trúc khác của khớp.
Thuốc làm chậm quá trình thoái hóa khớp tác dụng chậm (SYSADOA): Như glucosamine sulfate, chondroitin sulfate, diacerein. Hiệu quả của các thuốc này trong việc giảm viêm màng hoạt dịch chưa thực sự rõ rệt bằng các thuốc chống viêm trực tiếp.
🛠️Can thiệp ngoại khoa:
- Nội soi khớp làm sạch (arthroscopic debridement/lavage): Bác sĩ có thể thực hiện nội soi để rửa khớp, loại bỏ các mảnh vụn sụn, xương và một phần màng hoạt dịch bị viêm. Thủ thuật này có thể giúp giảm triệu chứng tạm thời.
- Cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ màng hoạt dịch (synovectomy): Trong những trường hợp viêm màng hoạt dịch mạn tính, tái phát nhiều lần và không đáp ứng với các điều trị khác, phẫu thuật cắt bỏ màng hoạt dịch có thể được xem xét. Thủ thuật này có thể được thực hiện qua nội soi hoặc mổ mở.
- Thay khớp: Nếu tình trạng thoái hóa khớp quá nặng, khớp bị phá hủy nhiều và các phương pháp điều trị khác không còn hiệu quả, thay khớp nhân tạo là giải pháp cuối cùng để cải thiện cơn đau và chức năng vận động cho người bệnh.
Viêm màng hoạt dịch là một biến chứng thường gặp và làm nặng thêm tình trạng thoái hóa khớp. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu và điều trị tích cực theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa xương khớp sẽ giúp kiểm soát triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và hạn chế sự tiến triển của bệnh.
📍 Địa chỉ: 68B Nguyễn Văn Tiết, Lái Thiêu, Thuận An, BD
📞 Hotline: 096 232 7176
🌐 Đăng ký ngay tại: https://Bianclinic.com
